Zniekształcenia poznawcze to termin używany przede wszystkich przez terapeutów poznawczo-behawioralnych. Są to nasze tendencje do myślenia w określony sposób. Pojawiają się automatycznie i nie mają zbyt wiele wspólnego z rzeczywistością. Wręcz przeciwnie – zniekształcają ją. Stąd wzięło się pojęcie: zniekształcenia poznawcze. Odpowiadają za odczuwanie negatywnych emocji, takich jak złość czy lęk, dlatego warto je znać. Poznajcie listę zniekształceń poznawczych, a innymi słowy listę błędów myślowych, które często uprzykrzają nam życie.

zniekształcenia poznawcze

Czytanie w myślach

Czytanie w myślach to bezpodstawne wyciąganie wniosków dotyczących myśli, ocen lub intencji innych ludzi. Przykład? “Ma pochmurną minę, na pewno mnie nie lubi i spotkała się ze mną tylko z litości.”

Myślenie dychotomiczne

Myślenie dychotomiczne nazywane jest myśleniem w kategoriach „wszystko albo nic”. To postrzeganie rzeczywistości jedynie w czarno-białych barwach. “Nie zdobyłem pierwszego miejsca w konkursie. W niczym nie jestem dobry.”

Nadmierne uogólnianie

Nadmierne uogólnianie to wyciąganie wniosków z użyciem zwrotów typu “zawsze”, “nigdy”, “wszystko”, na podstawie pojedynczych sytuacji. “Zawsze muszę powiedzieć coś głupiego.” “Zawsze muszę popełnić błąd. Nic mi nie wychodzi.”

Negatywny filtr poznawczy

Negatywny filtr poznawczy to tendencja do zwracania uwagi jedynie na negatywne aspekty danej sytuacji, z pominięciem jej pozytywów.  “Nie mam żadnych kompetencji i umiejętności. Udało mi się zdobyć tę pracę tylko dlatego, że nie było zbyt wielu chętnych. “

Przeskakiwanie do konkluzji

Przeskakiwanie do konkluzji to wyciąganie wniosków w oparciu o pojedyncze cechy sytuacji. “Podczas spotkania niewiele mówił. Na pewno mu się nie podobało.”

Przepowiadanie przyszłości

Przepowiadanie przyszłości to wyciąganie wniosków dotyczących przyszłych wydarzeń, które nie mają one nic wspólnego z rzeczywistością. “Nie poszło mi dobrze podczas egzaminów. Po studiach na pewno nie znajdę dobrej pracy.”

Wyolbrzymianie lub umniejszanie

Wyolbrzymianie lub umniejszanie to opisywanie zdarzeń w skrajny sposób. Wiąże się ze zwracaniem uwagi na jedne aspekty danej sytuacji z bagatelizowaniem drugich. “Mój chłopak nigdy nie wspiera mnie w moich problemach. Ze wszystkim muszę radzić sobie sama.”

Katastrofizacja

Katastrofizacja to najprościej mówiąc pisanie czarnych scenariuszy. “Jestem pewna, że ta randka skończy się totalną katastrofą. Palnę coś głupiego, wyjdę na idiotkę i nigdy więcej się nie spotkamy.”

Uzasadnienie emocjonalne

Uzasadnienie emocjonalne to wyciąganie wniosków dotyczących danej sytuacji jedynie na podstawie własnych emocji. “Zrezygnowałam z tego związku, bo bałam się, że prędzej czy później zostanę porzucona.”

Personalizacja

Personalizacja polega na przypisywaniu sobie odpowiedzialności za zdarzenia, na które wcale nie miało się wpływu. “Wczoraj wieczorem słyszałem, że moja żona płacze. To przeze mnie. Mogłem temu zapobiec.”

Nadużywanie imperatywów

Nadużywanie imperatywów to sztywne i bezwzględne odwoływanie się do swoich zasad, z użyciem zwrotów „muszę”, „powinienem”, „nie powinienem”. “Dobry pracownik zawsze powinien przykładać się do swojej pracy. Nie powinienem brać zwolnienia z powodu grypy.”

Selektywna uwaga

Selektywna uwaga to skupianie się jedynie na negatywnych aspektach danej sytuacji. “Powiedział, że ładnie wyglądam, ale co z tego, skoro nawet nie zauważył, że mam nową fryzurę.”

Etykietowanie

Etykietowanie to bezpodstawne ocenianie lub przypisywanie konkretnych cech nie mając ku temu wystarczających informacji. “Znowu mi się nie udało, do niczego się nie nadaję.” “Nosi glany i słucha metalu, na pewno nie da się z nim normalnie dogadać.”

Czy dostrzegłeś, że niektóre ze zniekształceń poznawczych dotyczą także Ciebie? Jeśli tak, zastanów się nad tym czy nie powinieneś popracować nad swoimi myślami.

Autor: Anna Aniśko